Máy chấn tôn là gì? Tìm hiểu máy chấn tôn cho người mới bắt đầu

yuecaicnc

Ngày 21/04/2025

Máy chấn tôn (hay còn gọi chung là máy chấn) là thiết bị không thể thiếu trong ngành gia công kim loại tấm, dùng để uốn cong, chấn gấp thép, inox, nhôm… theo hình dạng mong muốn. Với khả năng tạo ra các góc vát sắc nét, độ chính xác cao và năng suất lớn, máy chấn tôn đã trở thành giải pháp tối ưu cho các xưởng cơ khí, đóng tàu, chế tạo ô tô, nội thất kim loại cho đến các công trình xây dựng.

1. Máy chấn (máy chấn tôn) là gì?

Máy chấn tôn là thiết bị cơ khí chuyên dùng để uốn, chấn, gấp phôi tôn hoặc thép tấm thành hình dạng định trước. Thay vì phải uốn thủ công tốn thời gian và không đạt độ chính xác cao, máy chấn tôn giúp tự động hóa quy trình, nâng cao năng suất và giảm sai sót. Tùy theo công nghệ và cơ chế hoạt động, máy chấn được chia thành nhiều loại khác nhau, đáp ứng từng nhu cầu gia công cụ thể.

2. Các loại máy chấn tôn

Dựa trên cơ chế vận hành và hệ thống truyền động, các loại máy chấn tôn phổ biến hiện nay gồm:

Máy chấn cơ

Cơ chế vận hành: Hệ thống chấn phôi dựa trên khung dầm và trục vít me bi, bánh răng ăn khớp truyền lực từ động cơ.
Ưu điểm: Độ bền cao, chi phí đầu tư thấp, dễ bảo trì.
Nhược điểm: Độ chính xác và lực chấn hạn chế, không phù hợp với tôn dày hoặc yêu cầu chấn góc siêu chính xác.

Máy chấn thủy lực

Cơ chế vận hành: Sử dụng hệ thống bơm thủy lực và xi lanh áp suất cao để tạo lực chấn.
Ưu điểm: Lực chấn mạnh mẽ, đủ sức uốn tôn dày, độ chính xác cao, vận hành êm ái.
Nhược điểm: Chi phí đầu tư và bảo trì cao, yêu cầu bảo dưỡng hệ thống thủy lực định kỳ.

Máy chấn điện servo

Cơ chế vận hành: Động cơ servo điều khiển trực tiếp trục đột, không cần dầu thủy lực.
Ưu điểm: Tiết kiệm năng lượng, phản hồi nhanh, độ chính xác vị trí cao, thân thiện môi trường (không dầu thủy lực).
Nhược điểm: Giá thành cao, yêu cầu bảo trì hệ thống điện tử chuyên sâu.

Máy chấn CNC

Cơ chế vận hành: Tích hợp điều khiển số (CNC), lập trình sẵn hành trình và lực chấn.
Ưu điểm: Tự động hóa cao, lặp lại độ chính xác tuyệt đối, dễ thay đổi chương trình, phù hợp sản xuất hàng loạt.
Nhược điểm: Chi phí đầu tư lớn, cần kỹ sư lập trình và bảo trì chuyên môn.

3. Cấu tạo máy chấn tôn

Một máy chấn tôn tiêu chuẩn thường bao gồm các cụm chi tiết chính sau:

Bộ phận cơ khí

Khung máy (C-frame, H-frame hoặc gantry frame) chịu lực chấn.
Trục chấn (punch) và bàn đỡ (die) bằng thép hợp kim chịu mài mòn.
Thanh dẫn hướng đảm bảo truyền động ổn định.

Bộ phận điện

Động cơ chính (motor) và bộ biến tần (inverter) điều chỉnh tốc độ.
Tủ điện trung tâm chứa contactor, CB, relay, PLC…
Hệ thống cảm biến hành trình, cảm biến lực chấn.

Bộ phận thủy lực

(Chỉ có ở máy chấn thủy lực)

Bơm thủy lực áp cao (gear pump hoặc piston pump).
Xi lanh thủy lực chịu áp suất.
Van điều khiển một chiều, van phân phối.
Bình dầu, lọc dầu, ống dẫn.

Bộ phận điều khiển NC/CNC

(Chỉ có ở máy chấn NC/CNC)

Bảng điều khiển tích hợp màn hình hiển thị và bàn phím lập trình.
Hệ thống CNC (FANUC, Siemens, Heidenhain…) hoặc NC đơn giản.
Phần mềm lập trình gia công giao diện thân thiện.

4. Nguyên lý làm việc của máy chấn tôn thủy lực

Khởi động hệ thống: Mở nguồn điện, khởi động bơm thủy lực để tạo áp suất dầu ổn định khoảng 120–250 bar (tùy model).
Căn phôi: Đưa tấm kim loại vào giữa punch và die, căn chỉnh vạch dấu.
Chấn phôi: Khi người vận hành ấn nút “chấn”, van điện từ mở, dầu sẽ đẩy piston xi lanh di chuyển xuống, ép punch gập tấm theo góc lập trình.
Điều chỉnh lực chấn: Thay đổi lưu lượng dầu qua van tiết lưu để điều chỉnh tốc độ và lực chấn.
Hoàn thành và nhả phôi: Khi piston đạt hành trình cuối, van xả dầu mở, piston hồi vị, người vận hành lấy phôi ra.

Nhờ nguyên lý thủy lực, máy chấn tôn có thể tạo lực chấn lên đến hàng nghìn tấn, đảm bảo uốn gấp tôn dày từ 6 mm đến 40 mm một cách dễ dàng.

5. Ứng dụng của máy chấn tôn

Máy chấn tôn đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực:

Cơ khí chế tạo: Khung kết cấu, giá đỡ, tủ điện, thùng bồn, vỏ máy…
Ô tô – xe cơ giới: Khung gầm, yếm xe, vỏ container, vỏ xe tải.
Đóng tàu: Các tấm vỏ, bản mã, giằng chịu lực.
Nội thất kim loại: Khung bàn ghế, tủ, kệ hàng.
Xây dựng: Cửa sắt, lan can, dầm sàn thép.

Nhờ tính linh hoạt, máy chấn được sử dụng từ xưởng nhỏ đến nhà máy quy mô lớn, gia công đơn chiếc hay sản xuất hàng loạt.

6. Cách sử dụng máy chấn tôn

Kiểm tra an toàn: Đeo kính, găng tay, máy đặt trên mặt phẳng chắc chắn. Kiểm tra dầu thủy lực, điện áp, hệ thống cảm biến.
Lựa chọn khuôn (die) và punch: Chọn kích thước, góc phù hợp với độ dày tôn và góc chấn mong muốn.
Căn chỉnh tấm kim loại: Dùng thước, đèn laser (nếu có) để đặt phôi chính xác.
Lập trình (với CNC/NC): Nhập hành trình, lực chấn, tốc độ, số lần chấn.
Thao tác chấn: Nhấn nút điều khiển, quan sát quá trình để điều chỉnh (nếu cần).
Kiểm tra thành phẩm: Dùng thước đo góc, thước cặp để kiểm tra độ chính xác.
Bảo trì định kỳ: Bổ sung dầu, siết lại bu lông, vệ sinh khuôn và bề mặt bàn chấn.

7. Những điều cần biết khi chọn máy chấn tôn

Khi đầu tư máy chấn tôn, bạn cần lưu ý các thông số kỹ thuật và tùy chọn sau:

Chiều dài bàn làm việc (L) và các kích thước cơ sở

Chiều dài bàn chấn quyết định kích thước tấm phôi tối đa – thường từ 1.000 mm đến 6.000 mm.
Chiều cao đóng mở (hành trình trục chấn) ảnh hưởng đến độ sâu uốn.

Lực chấn của máy (F)

Đơn vị tính: tấn (t). Chọn lực chấn tối thiểu gấp 1,2–1,5 lần lực thực tế cần để chấn tấm dày nhất.
Ví dụ: Tấm thép 10 mm cần lực chấn khoảng 80 t, bạn nên chọn máy chấn ≥100 t.

Dao cắt đi theo máy

Nhiều model đi kèm dao cắt tự động, giúp cắt phôi gọn gàng sau khi chấn.
Nếu cần cắt nhanh, bạn nên chọn máy có tính năng này để tiết kiệm thời gian và công sức.

Hệ thống bù sai số chấn

Giúp cân bằng lực chấn dọc theo chiều dài bàn, đảm bảo độ chính xác góc chấn đồng đều.
Máy chấn cao cấp thường tích hợp tính năng bù sai số tự động.

Lựa chọn cụ sau của máy chấn tôn

Cụ vát mép, cụ uốn thêm, cụ tạo răng cưa… giúp mở rộng khả năng gia công.
Nên cân nhắc lựa chọn các cụ phù hợp với sản phẩm bạn sẽ gia công nhiều nhất.

Tùy chọn và option theo máy chấn

Hệ thống điều chỉnh góc tự động: Cảm biến góc, màn hình hiển thị độ.
Hệ thống đo chiều dài phôi tự động: Laser, thước đo điện tử.
Phần mềm lập trình nâng cao: Ngôn ngữ lập trình thân thiện, lưu trữ trình bày.
Bàn trượt, bàn lăn hỗ trợ: Giảm mỏi cho người vận hành khi gia công phôi dài.

8. Có nên mua máy chấn tôn cũ không?

Đầu tư máy chấn tôn cũ có thể tiết kiệm chi phí ban đầu đáng kể, nhưng cần cân nhắc:

Ưu điểm: Giá thấp, dễ tìm phụ tùng thay thế, nhanh thu hồi vốn.
Nhược điểm: Rủi ro hư hỏng, tuổi thọ còn lại không cao, tính chính xác và an toàn có thể giảm.

Lưu ý khi mua máy chấn tôn cũ:

Kiểm tra kỹ khung, trục chấn và bàn trượt có bị mòn, cong vênh không.
Thử vận hành ở mức tải trọng tối đa, nghe âm thanh động cơ, van thủy lực.
Xem hồ sơ bảo trì, lịch bảo dưỡng của thiết bị.
Đảm bảo nguồn phụ tùng vẫn được cung cấp.

Nếu bạn mới khởi nghiệp hoặc sản xuất nhỏ lẻ, mua máy cũ vẫn có thể chấp nhận. Tuy nhiên, với yêu cầu cao về độ chính xác, năng suất và tính ổn định lâu dài, đầu tư máy mới sẽ tối ưu hơn về lâu dài.

Kết luận

Máy chấn tôn là thiết bị thiết yếu không chỉ giúp nâng cao năng suất, đảm bảo độ chính xác mà còn tiết kiệm chi phí nhân công và thời gian trong gia công kim loại. Từ máy chấn cơ, thủy lực, servo đến CNC, mỗi loại máy có ưu – nhược điểm riêng, phù hợp với quy mô và yêu cầu sản xuất khác nhau.

Trước khi quyết định đầu tư, hãy cân nhắc kỹ các thông số: lực chấn, chiều dài bàn, các tùy chọn bổ trợ, cũng như chế độ bảo trì, chi phí vận hành. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về máy chấn tôn, giúp bạn dễ dàng lựa chọn và vận hành hiệu quả trong thực tế.